Het nieuwe goederenrecht en het Wetboek van vennootschappen en verenigingen en de impact op het vlak van de registratierechten

Bij Intersentia verscheen in februari 2023 het boek ‘Handboek registratierechten – derde editie’ van mr. Astrid Peeters en mr. Tim Wustenberghs, beiden werkzaam als advocaat bij Deloitte Legal.

Dit Handboek geeft een beknopt maar duidelijk en gestructureerd overzicht van de registratierechten in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In het boek wordt telkens verwezen naar de toepasselijke wettelijke bepalingen, de voornaamste rechtsleer, rechtspraak en administratieve aanschrijvingen. Het wordt op diverse universiteiten en hogescholen gebruikt als handboek, maar biedt ook mensen in het beroepsveld (zoals accountants, boekhouders, notarissen en advocaten) een bruikbare handleiding. Dit boek geeft de lezer niet alleen een beter inzicht in de materie van registratierechten, maar stelt hem ook in staat om een probleem te situeren en een mogelijke oplossing te vinden.

Intersentia interviewde de auteurs naar aanleiding van deze publicatie

Wat was het uitgangspunt van jullie publicatie?

Dit is de derde editie van het Handboek registratierechten, dat wij in 2013 bij Intersentia uitbrachten. Het bouwt voor een heel stuk verder op het initiële werk van Myriam Ghyselen, die in 2001, met dezelfde uitgever, het Handboek registratie- en successierechten op de markt bracht. Dit werk werd inmiddels ontdubbeld: mr. Ayfer Aydogan is thans de auteur van het Handboek Vlaamse erfbelasting en wij focussen in ons boek op de registratierechten in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Sedert de eerste verschijning van het Handboek registratierechten heeft de materie van de registratierechten een belangrijke gedaantewisseling ondergaan. Het boek is inmiddels dan ook grondig herwerkt en uitgebreid. De regionalisering heeft zich verder doorgezet, waardoor er inmiddels verschillende regelingen gelden per gewest. Evenwel heeft het (oude) federale Wetboek Registratierechten niet opgehouden te bestaan. De regionalisering is namelijk met een verschillend ritme per gewest doorgevoerd en is bovendien niet allesomvattend. Zij slaat enkel op bepaalde aangelegenheden, waardoor het federale Wetboek Registratierechten zijn belang behoudt. Over de materie van de registratierechten verschijnen er – zeker sedert de regionalisering – ook geregeld belangwekkende standpunten van de (verschillende) administratie(s), voornamelijk VLABEL, die de laatste jaren erg actief was. Ook deze werden in dit boek verwerkt en van commentaar voorzien.

En dan is er ten slotte nog het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV), enerzijds, en het nieuwe goederenrecht, anderzijds, dat een belangrijke invloed heeft op de materie van de registratierechten. Deze materies zijn sterk met elkaar verweven, zodat deze wijzigingen ook verwerkt werden in deze editie van het handboek.

“Al deze ontwikkelingen maken dat het een ideaal moment was om de vorige editie van het handboek aan een grondige ‘revisie’ te onderwerpen”, zo stellen de auteurs. Zij hebben ook van de gelegenheid gebruikgemaakt om bepaalde accenten te leggen en nieuwe nuances aan te brengen.

De invoering van Boek 3 “Goederen” in het Burgerlijk Wetboek kent inderdaad zijn doorwerking in het registratierecht en ook de invoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen ging niet onop-gemerkt voorbij. Kunnen jullie kort toelichten hoe deze wetgevende handelingen hun impact hebben op het vlak van de registratierechten?

De wet van 4 februari 2020 voerde in het nieuw Burgerlijk Wetboek Boek 3 Goederenrecht in, dat in werking trad op 1 september 2021. Gelet op de verwevenheid tussen het burgerlijk recht en de registratierechten, heeft de invoering van dit wetboek uiteraard een belangrijke impact op de registratierechten. Zo werden er belangrijke wijzigingen aangebracht aan de modaliteiten van de zakelijke rechten en werd ook de definitie van het begrip onroerend goed (beperkt) aangepast door de invoering van dit wetboek.

In het handboek wordt uitgebreid ingegaan op de registratierechten die verschuldigd zijn naar aanleiding van de vestiging van een recht van erfpacht of opstal. Deze rechten worden voor doeleinden van registratierechten in beginsel gelijkgesteld met een verhuring. Naar aanleiding van de invoering van het nieuwe goederenrecht kan men zich echter de vraag stellen of deze gelijkstelling vandaag nog relevant is. Zo kan een erfpachtrecht of opstalrecht thans ook eeuwigdurend zijn onder bepaalde voorwaarden. Het is niet volledig duidelijk of een eeuwigdurend erfpachtrecht gelijkgesteld zou moeten worden met een eeuwigdurende huur dan wel met een huur van onbepaalde duur. Het eerste zou impliceren dat de vestiging eventueel als een verkoop zou kunnen worden aangemerkt. Dit is slechts één voorbeeld van de nood aan verdere verduidelijking door de administratie. Het handboek kijkt met een kritische blik naar de onduidelijkheden die ontstaan zijn n.a.v. de invoering van het nieuwe goederenrecht.

Naast het nieuwe goederenrecht, werd het nieuwe WVV ingevoerd door de wet van 23 maart 2019. Dit wetboek trad in werking op 1 mei 2019. Een in de praktijk belangrijk vraagstuk betreft de behandeling op het vlak van de registratierechten in geval van de onttrekking van een onroerend goed aan een vennootschap. Hiervoor is een specifieke regeling uitgewerkt. Jammer genoeg lijkt het federale Wetboek Registratierechten evenwel onvol-doende aangepast aan het nieuwe WVV, waardoor er nog tal van vragen blijven openstaan.

In het Handboek Registratierechten wordt ingezoomd op deze nieuwe wetgeving en worden de potentiële impact van deze nieuwe wetgeving op de registratierechten en de onduidelijkheden die hiermee gepaard gaan, verder belicht.

Handboek registratierechten

Astrid Peeters en Tim Wustenberghs

Februari 2023
ISBN 9789400011380