Artikel

Scheiding van goederen: ja, maar met correcties voor het geval van echtscheiding

Bij Intersentia verscheen de tweede editie van ‘Vermogensplanning tussen echtgenoten’, geschreven door Hélène Casman, Alain-Laurent Verbeke, Nadja Nijboer, Sofie Slaets en Bart Verdickt van het Greenille Private Client Team van Deloitte Legal - Lawyers. De hoofdauteurs zijn em. prof. dr. Hélène Casman en prof. dr. Alain-Laurent Verbeke.

Het boek werd geschreven vanuit een jarenlange en dagelijkse voeling met de concrete noden van cliënten die hun vermogen op een correcte manier willen regelen, voor hun partner en voor een volgende generatie, maar ook vanuit een diepgewortelde kennis van de juridisch-technische regels en fiscale valkuilen.

In deze bijdrage staan we stil bij de mogelijkheden om bij scheiding van goederen correcties te voorzien voor het geval van echtscheiding.

Rechterlijke billijkheidscorrectie ontoereikend

Met de nieuwe Huwelijksvermogenswet is een wettelijke correctie ingevoerd tegen mogelijke rampzalige gevolgen bij een huwelijkscontract met scheiding van goederen. Die correctie is bedoeld om tot een billijke afrekening te komen in geval van echtscheiding. De voorwaarden waaronder deze afrekening kan verkregen worden, zijn evenwel niet optimaal. Vereist is immers dat er sprake is van manifest onbillijke gevolgen van het gekozen stelsel, maar vereist is ook dat deze manifest onbillijke gevolgen zijn ontstaan door omstandigheden die sinds het aangaan van het huwelijk onvoorzien en ongunstig gewijzigd zijn. En de rechterlijke correctie geldt enkel voor zover het echtpaar die correctie in het huwelijkscontract daadwerkelijk en expliciet heeft opgenomen. Wie voor 1 september 2018 is getrouwd, heeft die dus in principe niet, tenzij de echtgenoten die sinds 1 september 2018 aan hun contract hebben toegevoegd. Maar het is ook mogelijk dat het echtpaar, gehuwd na 1 september 2018, de correctie heeft geweerd en uitdrukkelijk in het huwelijkscontract heeft vermeld die niet te wensen. Vreemd dat dit zou gebeuren, maar uiteraard zeker denkbaar indien andere correcties in het huwelijkscontract zijn voorzien. Want er zijn wel degelijk andere correcties mogelijk dan de wettelijke billijkheidscorrectie. En die andere correcties hebben het voordeel dat ze automatisch uitwerking hebben bij echtscheiding, zonder dat een rechter nog eerst moet oordelen of aan de voorwaarden om ze toe te kennen wel voldaan is.

Conventionele correctie 1: beperkt toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen

Aan het hoofdstelsel van de scheiding van goederen kunnen de echtgenoten een beperkt gemeenschappelijk vermogen toevoegen (toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen of TIGV). Daarin brengen ze dan slechts bepaalde activa in, bijvoorbeeld de gezinswoning, een appartement, een effectenportefeuille of de aanwinsten verkregen tijdens het huwelijk. Niet evenwel hun professionele inkomsten, want als de professionele inkomsten meteen tot het gemeenschappelijk vermogen behoren, hebben ze eigenlijk gekozen voor een gemeenschapsstelsel, niet meer voor een gecorrigeerde scheiding van goederen. Met alle gevolgen die daaraan gekoppeld moeten worden, dus ook het schuldeisersrisico. Ten aanzien van de activa van die beperkte gemeenschap hebben beide echtgenoten gelijke rechten, ook bij een echtscheiding. Toch een waarschuwing. De keuze voor zo’n beperkt gemeenschappelijk vermogen geldt enkel intern, dus enkel in de relatie tussen de echtgenoten.

Conventionele correctie 2: verrekenbeding

In het verrekenbeding kunnen vrijwel alle wensen en bekommernissen op maat worden opgelost. Zo kan men bepalen dat de salarissen van beide echtgenoten en wat met het overschot daarvan wordt aangekocht – hoewel dat eigendom blijft van degene op wiens naam het staat – mathematisch worden beschouwd als een (gezamenlijke) verrekenmassa. Die wordt in twee verdeeld, niet als een massa van goederen zoals in een gemeenschap, maar als een rekenmassa waarop een financiële afrekening plaatsvindt. Een voordeel van deze verrekencorrectie is ook dat ze enkel geldt tussen de echtgenoten, en dus geen gevolgen heeft voor schuldeisers. De scheiding van schulden, die de grote troef van de scheiding van goederen is, blijft immers ook in dit verhaal volledig werken.